17 kwi Opłacanie składek ZUS za granica
Pomimo nieustających kontroli i sporów z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, osoby prowadzące działalność gospodarczą nie ustają w wysiłkach zmierzających do nie płacenia składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce. Najczęściej podstawą do wyrejestrowania się z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych jest wybór jako właściwego ustawodawstwa państwa zagranicznego, gdzie obciążenia składkowe są dużo niższe. Taki wybór następuje poprzez zawarcie umowy o pracę w innym państwie UE, a następnie złożenie wniosku do polskiego ZUS o ustalenie właściwego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń społecznych.
We wpisie pt. Prowadzenie działalności i zatrudnienie, a ZUS wskazywaliśmy na duże ryzyko takiego rozwiązania – aby zgodnie z prawem wyrejestrować się z polskiego ZUS i opłacać niskie składki w innym państwie członkowskim UE, wykonywana w tym państwie praca nie może być marginalna (artykuł 14 ust. 5b rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 – rozporządzenia wykonawczego). Z uwagi na fakt, że przedsiębiorcy w dalszym ciągu prowadzą działalność gospodarczą głównie w Polsce, czas poświęcany na pracę za granicą jest faktycznie znikomy.
Pomimo brzmienia powyższych przepisów, ZUS zdarza się przegrywać w sądzie. Jedną z przykładowych spraw jest ta rozpatrywana przez Sąd Najwyższy z dnia 6 czerwca 2013 r., sygn. II UK 333/12. SN podkreślił, iż zasadnicza jest właściwa wykładnia art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 (rozporządzenia podstawowego) zawierającego normę kolizyjną wskazującą na ustawodawstwo właściwe dla ubezpieczenia społecznego osoby normalnie wykonującej pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich Unii. Stosownie do art. 13 ust. 3 rozporządzenia podstawowego, osoba podejmująca pracę najemną w innym państwie Unii podlega w zakresie ubezpieczeń społecznych ustawodawstwu tego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca najemna. Zdaniem SN, w przypadku powzięcia wątpliwości co do wykonywania pracy jest faktycznie wykonywana za granicą, polski ZUS nie jest uprawniony do badania istnienia stosunku pracy w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. W przypadku wątpliwości konieczne jest zajęcie stanowiska przez instytucję ubezpieczeń społecznych państwa, w którym praca jest wykonywana.